Oranjebitter

Op Koninginnedag duikt opeens de Oranjebitter weer overal op. Het drankje hoort echt bij deze dag. Het is een traditie die (waarschijnlijk) dateert uit de negentiende eeuw. De schrijver Jan ter Gouw (1814-1894) schrijft in zijn boek De Volksvermaken (1870) al over het gebruik van Oranjebitter. De echte Oranjebitter trend zette echter pas na 1898 in, het moment dat de troon werd overgedragen aan Koningin Wilhelmina. Vanaf dat moment werd Oranjebitter het feestdrankje dat onlosmakelijk verbonden lijkt met het vieren van Koninginnedag.

Het recept voor Oranjebitter komt uit de zeventiende eeuw. Het was toen helemaal niet bedoeld als genotsmiddel. Oranjebitter werd gemaakt als medicijn ter voorkoming van scheurbuik. Men gebruikte schillen van citrusvruchten. Daar werd sap of pap van gemaakt voor de vitamine C. Om het innemen hiervan makkelijker te maken, voegde men er jenever en suiker aan toe. Bitters werden dus oorspronkelijk alleen gebruikt als medicijn, maar later werd het meer en meer een gezelligheidsdrankje. Vanaf dat moment werd het drankje ook minder scherp en minder bitter gemaakt. Later brachten distilleerderijen Oranjebitter op de markt. Het werd een bitterlikeur op basis van graanalcohol. De drank verkreeg de typische smaak door toevoeging van de gedroogde schillen van onrijpe en rijpe bitterzure sinaasappelen. De bittere smaak wordt verkregen door de witte schilletjes van de citrusvrucht. Oranjebitter is in de loop der jaren steeds zoeter gemaakt. Gewoon door toevoeging van meer suiker. Het heeft zich steeds weer aangepast aan de smaak van de mensen. Zo is het drankje van zeer bitter steeds zoeter geworden. Voor het gebruik van suiker in bitterlikeur kent Europa richtlijnen. Zo mag er in een bitter niet meer dan 10 procent suiker zitten.

Oranjebitter past natuurlijk vanwege de oranje kleur al helemaal in het teken van Koninginnedag, net als het gebruik van de ‘appeltjes van oranje’. Hoe de drank precies met het koningshuis verweven is, blijkt lastig te achterhalen. Het is een drankje dat al in de zeventiende eeuw werd gemaakt en het is mogelijk dat het drankje geschonken werd bij overwinningen. Maar helemaal duidelijk is dat niet. Net zo min is het duidelijk of onze vorstin het lekker vindt. Er is een anekdote bekend dat onze koningin in 1993 een glaasje Oranjebitter in de hand gedrukt kreeg waaruit zij niets vermoedend een slokje nam. Aan haar gezicht was te zien dat ze een beetje schrok van de waarschijnlijk toch wel bittere smaak. Nederlanders lijken het vooral op Koninginnedag te drinken en buiten deze dag zie je het drankje maar weinig. Je kunt de oranjebitter puur drinken, maar ook als mix (bijvoorbeeld met sinaasappelsap of in een cocktail).